Ciała obce

Kolorowe koraliki, pionki do gry, klocki, monety, baterie zasilające otaczające nas urządzenia elektroniczne. Poznawanie świata przez małe dziecko to wyzwanie nie tylko dla malucha, ale przede wszystkim dla jego rodziców i opiekunów. Naturalny odruch wkładania do ust każdego przedmiotu, który znajdzie się w zasięgu ręki powoduje, że ciekawy świata maluch jest w stanie zjeść praktycznie wszystko. Jeśli czegoś nie można zjeść, zawsze warto sprawdzić, czy np. koralik zmieści się w nosie, czy uchu (własnym, bądź też rodzeństwa). Wtedy mamy do czynienia z ciałem obcym – w drogach oddechowych, przewodzie pokarmowym, uchu lub nosie…

CIAŁO OBCE W PRZEWODZIE POKARMOWYM:

• Połknięcie ciała obcego przez dziecko to nierzadki powód zgłoszenia do lekarza. Największą grupę stanowią dzieci w wieku od 6. miesiąca do 3. roku życia oraz dzieci z niepełnosprawnością intelektualną.
• Najczęściej połykanymi ciałami obcymi są monety, elementy zabawek oraz baterie.
• W 40% przypadków do połknięcia dochodzi bez obecności świadków. Dlatego jeśli u Twojego dziecka nagle, bez wyraźnego powodu wystąpił ból gardła lub trudności w przełykaniu śliny i/lub kęsów pokarmowych pojawił się kaszel, krztuszenie się, nudności i/lub wymioty, ból/ dyskomfort w klatce piersiowej – zwłaszcza, jeśli mogło mieć kontakt z drobnymi przedmiotami – weź pod uwagę aspirację ciała obcego do dróg oddechowych i pilnie skonsultuj się z lekarzem!
• W 50% brak jest jakichkolwiek objawów. OBJAWY MOGĄ TEŻ POJAWIĆ SIĘ Z OPÓŹNIENIEM.
• Większość (80– 90%) ciał obcych przewodu pokarmowego wydalana jest samoistnie, DLATEGO w większości przypadków wystarczającym postępowaniem jest czujna obserwacja.

PILNA KONSULTACJA LEKARSKA JEST JEDNAK KONIECZNA, A O DALSZYM POSTĘPOWANIU DECYDUJE LEKARZ.

• 10–20% wymaga INTERWENCJI CHIRURGICZNEJ – usunięcia ciała obcego – najczęściej endoskopowo, a około 1% dzieci wymaga leczenia chirurgicznego.
• Szczególnym przypadkiem jest sytuacja połknięcia baterii „pastylkowej, (niewielkich rozmiarów, okrągłe baterie, zasilające zabawki, aparaty słuchowe, kalkulatory, zegarki i inne często znajdujące się w domu urządzenia elektroniczne). W krótkim czasie może spowodować powikłania zagrażające zdrowiu i życiu dziecka, zwłaszcza w przypadku jej lokalizacji w przełyku, a ryzyko jest tym większe, im większa jest bateria (szczególnie >2 cm). Baterie z przełyku muszą być usunięte w trybie pilnym.
• Z uwagi na ryzyko powikłań niebezpieczne jest także połknięcie magnesu wraz z metalicznym ciałem obcym lub kilku magnesów, połknięcie ciał obcych o ostrych krawędziach (do „ostrych” ciał obcych można zaliczyć m.in. igły, gwoździe, otwarte agrafki, wykałaczki, rozprostowane spinacze do papieru, ości, fragmenty kości długich, kawałki szkła, fragmenty protez stomatologicznych). Połknięcie wymienionych ciał obcych wymaga szczególnie pilnego zgłoszenia się z dzieckiem do SOR.
• Jeśli ciało obce przedostanie się do żołądka, istnieje duża szansa na jego samoistne wydalenie po upływie 2–4 tygodni. Jeśli tak się nie stanie, konieczne jest również interwencja chirurgiczna. (endoskopia).

CIAŁO OBCE W NOSIE:

• Początkowe objawy to kichanie i łzawienie, następnie dochodzi do upośledzenia drożności nosa po stronie przeszkody. Pojawia się cuchnąca ropna lub krwista wydzielina, bóle głowy, a u małych dzieci niepokój oraz płaczliwość.
• Zalegające ciało obce zawsze trzeba usunąć, bo nieusunięte może być przyczyną krwawienia, zapalenia zatok, licznych powikłań oczodołowych i wewnątrz-czaszkowych, a ponadto może ulec przemieszczeniu do dolnych dróg oddechowych.
• Nie wolno usuwać ciała obcego z nosa „na ślepo”, osoba usuwająca musi widzieć przeszkodę i jej otoczenie, dlatego nie należy próbować tego robić samodzielnie.

CIAŁO OBCE W UCHU:

• W przypadku ciała obcego w uchu, diagnozę stawia się na podstawie dokładnego badania otoskopem – dlatego  w takim przypadku konsultacja lekarska jest niezbędna!
  Szczególnie niebezpieczne są przypadki, gdy ciałem obcym jest bateria, ma ona bowiem tendencję do rozpuszczania się i może powodować nieodwracalne uszkodzenie słuchu.

CIAŁO OBCE W OSKRZELACH:

• Obecność ciała obcego w oskrzelach dotyczy ponad 90% wszystkich przypadków aspiracji do dróg oddechowych. Najczęściej do oskrzeli trafiają  drobne przedmioty  z otoczenia (elementy zabawek, pokarmów, baterie).
• Jeśli rodzic widzi moment aspiracji ciała obcego, może spróbować pomóc dziecku je odkrztusić, poprzez oklepanie okolicy między łopatkowej w pozycji stojącej lub, gdy dziecko jest małe, leżącej na brzuchu na kolanach u rodzica z głową pochyloną nieco niżej.
• Objawy obecne w tej sytuacji zależą od wielkości, rodzaju, umiejscowienia oraz czasu zalegania przeszkody. W początkowej fazie (do kilkunastu minut) po zakrztuszeniu mogą wystąpić napady kaszlu, odruch wykrztuśny, odruchy wymiotne i objawy duszności. Czasem obecny jest świst wdechowo-wydechowy, chrypka czy ból zamostkowy. Potem następuje okres skąpo-objawowy, w którym może występować wyłącznie sporadyczny kaszel. Na dalszym etapie często występują nawracające infekcje dolnych dróg oddechowych, takie jak zapalenia oskrzeli, zapalenia płuc. Jeśli ciało obce zatka oskrzele, część płuca przez nie zaopatrywana nie wentyluje się i powstaje niedodma.
• Podejrzenie ciała obcego w drogach oddechowych wymaga pilnej konsultacji lekarskiej i najczęściej diagnostyki obrazowej (najczęściej RTG klatki piersiowej), a w przypadku potwierdzenia diagnozy pilnej interwencji chirurgicznej.